ding reyes books:

TASYÔ NGAYON NA BA ANG BUKAS

SA HABILIN

NG PANTAS?

2009

 

dito simulan

ang pagbasa

sa maikling nobela

 


           

 ..

 

MGA BAHAGI:

['Pindutin' ang 'bolang asul.']


Pambungad na Tagpô

Sa Bahay ng Pantas (Batay sa Kabanata 25 ng Noli Me Tangere)


Kabanata 1

Eleganteng Paanyaya


Kabanata 2  

Mag-worry Tayo! 


Kabanata 3

Mahiwagang Kasulatan


Kabanata 4

Pahalagahan ang Katagang... 


Kabanata 5

Kathang-isip 

ang Noli?


Kabanata 6

Ang mga Pinóy Kasi!


Kabanata 7

Walang banô

sa mga Jedi  


Kabanata 8

Teka, baka 

hindi 'Tasyo'! 


Kabanata 9

Nagkaligáw-ligáw 

ng Landás


Kabanata 10

Pressscon ba o Paglilitis?


Kabanata 11

'Ilabas n'yo ang Kwadro!!!'


Kabanata 12

Hiwaga sa Kasimplehan 


Kabanata 13

Anong 'Jury'??? 


Kabanata 14

Susunod pang Henerasyon?? 


Kabanata 15

Kailangan ang Sapat na Dami 


Kabanata 16

Isang paa na lang... 


Kabanata 17

Habilin para sa lahat 


Mga Dagdag


Naunang mga Akda 

ni Ed Aurelio Reyes 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 TASYÔ

Huwag mo sanang ikagulat,

Buháy pa nga yatà itong Aklat! 

(TILA NAIS NIYANG SUMAMA KA SA PAGTUPAD SA LAYON NG SUMULAT!)

Buháy pa nga ba itong aklat na TASYO: Ngayon na ba ang Bukas sa Habilin ng Pantas?? Tapos na nga itong isulat; nagawa na ngang maisulat hanggang sa bahaging nilagyan na ng katagang "wakas!" at sa ganoong pagkakaayos ay ginastahan na ito para maipalimbag, noong Pebrero 4 ito'y nailunsad, at mula noon ay nagsimula nang lumaganap. Ano pa ba ang kasunod na naganap at magaganap kaya't may magsabing "tila buhay pa nga yata itong aklat!" 

Saan bang pinagmulan ito nag-uugat? Sa kay Rizal  na panulat. Noon pang 1887 ay tapos nang maipalimbag ang Noli, na pinalad na mailigtas sa apoy ng samâ ng loob. Nailigtas sa permanente na sanang pagkamatay ang binabalak pa lang na aklat na muntik nang ihagis ni Rizal sa fireplace sa simbuyo ng damdaming pagkabigo dahil wala siyang pera para maimprenta iyon. Buti na lamang at dinalaw siya ng kapwa-doktor na makabayang Pilipino, si Maximo Viola, na nagbigay sa kanya ng ipagpapaimprenta ng dalawang libong kopya. Noon pa lamang Marso 1887 ay natanggap na ni Ferdinand Blumentritt sa Austria ang kopyang ipinadala sa kanya ni Doc. Pepe. Tapos na ang aklat! At bahagi ito ng dahilan kaya nagsimula ang mga Kastila na magbalak para wakasan ang buhay ng sumulat! Nabasa ito ng mga kababayan nating Pilipino at pati mga banyaga sa iba't ibang lugar dito sa kapuluan maging sa ibang bansa. Sa mga di makaintindi ng wikang Espanyol, ang laman ng Noli Me Tangere ay isinalaysay at ipinaliwanag ng mga Katipunero na ang pinuno ay nakakaintindi ng wikang Kastila, wilang Inggles, at wikang Pranses, at katunaya'y siya ring unang nagsalin sa Tagalog na tulang Mi Ultimo Adios na sa wikang Kastila buung-buong isinulat ni Doc. Pepe  -- si Gat Andres Bonifacio. Buhay sa kamalayan ng mga Katipunero ang Noli Me Tangere at nagpatuloy ang buhay na ito sa kamalayan ng napakaraming kababayan na kanilang napagpaliwanagan. 

Nang magrebolusyon ang Katipunan, at hanggang noong sumunod na mga dekada, buhay na buhay pa ang Noli Me Tangere, kahit ang sumulat ay matagal nang nabaril at nailibing! Sa pagpasok nga at paglawig ng eksenang ito nang isinusulat na ang aklat na Tasyo!, binuhay nito ang Noli Me Tangere mismo sa kamalayan ng kasalukuyang mga Pilipino!  Isang manunulat na tagahanga ni Rizal ang nagsagawa at nagsabuhay ng mga katagang "no omnis moriar" na minsa'y binigkas ni Rizal -- "Hindi lahat sa akin ay mamamatay!"  

Sa Kabanata 25 ng Noli, isinalaysay ni Rizal na ang tauhang si Pilosopong Tasyo ay may mahalagang isinulat sa wikang Tagalog na napagkamalan pa ng bidang si Crisostomo Ibarra na nakasulat sa hiyeroglipika (paraan ng pagsusulat na binubuo ng mga simbolo imbes na ng mga letra). Hindi na nalaman ni Ibarra o kahit ng mga nagbasa ng nobelang iyon kung ano nga ang isinulat ni Tasyo na hindi raw para sa kanilang kapanahon, kundi para daw sa noo'y kanilang hinaharap. Wala nang ginawang pagbanggit si Rizal hanggang sa dulo ng Noli Me Tangere, at maging sa dulo pa ng sequel nitong El Filibusterismo, ukol sa nilalaman at sa kinahinatnan ng isinulat na iyon ni Pilosopong Tasyo bilang habilin niya sa sumusunod na mga henerasyon at inaasahan niyang makaunawa na sa isinulat niyang iyon. 

Mahigit isandaang taon na ang nakakaraan mula nang matapos at maipalimbag ang Noli Me Tangere. Hindi pa rin kaya mauunawaan hanggang ngayon ang isinulat ni Tasyo? Di kaya ngayon na ang hinihintay na "bukas" na maiintindihan na, sa wakas, ang habilin ng Pantas?

  

Buháy pa nga yata itong mga aklat!

Ang alam natin, dahil isinulat iyon ni Tasyo para sa malayu-layong hinaharap, makatuwiran lang asahan na gagawa siya ng hakbang upang mapreserba iyon para sa pagbasa ng noo'y di pa ipinapanganak na mga kababayan sa hinaharap. Tila nagtagumpay siya sa ganoon, ayon sa aklat na Tasyo!, at ang kahoy na kuwadrong pinagdikitan ay nailigtas sa isang sunog nang balikan ito ni Tata Basillo sa kinalalagyan sa loob ng nagliliyab na bahay. Ikalawang pagkakaligtas na iyon sa apoy ng pagkakasirang lubos. Di nga ba muntik nang sunugin ni Rizal ang buong manuskrito dahil wala siyang pera para ito'y maimprenta. Si Maximo Viola nga ang nakasagip noon! Sa habilin naman ni Tasyo, ang nagligtas ay si Tata Basillo.

Kaya't ikatlong pagliyab na ang sunog na tumupok sa sulat-kamay ni Tasyo na nakadikit sa kwadrong kahoy. Sumigaw ng pagmamakaawang "Ilabas n'yo ang kuwadro!" ang matandang si Nana Alma habang nakaratay sa ICU ng isang ospital. Pero wala nang nakaunawa man lang ang pakiusap niya. Kaya, nasunog na rin nga nang lubusan ang habilin na nasa sulat-kamay pa ng pantas! 

Pero naganap iyon matapos maparami nang libu-libong kopya ng mga empleada ng Universal Colleges sa University Belt ng Maynila at malawak nilang maipalaganap sa anyong napakadali nang mabasa ng karaniwang Pilipino sa ngayon na nakakaunawa sa wikang Tagalog. Ito nga'y buung-buo at tuluy-tuloy nang nakalathala sa "hard-copy" na bersyon ng inilathalang aklat na TASYO: Ngayon na ba ang Bukas sa Habilin ng Pantas? at sa "soft-copy" sa website na ito sa Internet na tatlong buwan pang mababasa n'yo nang libre (libre hanggang Hunyo 30, 2010). Malamang na may magpaparami pa ng mga kopya at mga bersyon ng Habilin. May naglagay na nga raw sa kanyang 'Facebook account"!  Kumakalat na!

Marami pa ang maaaring mangyari bunga ng pagkakalathala ng unang edisyon noong papatapós ang 2009. Balak kong ipasok ang mga mangyayaring ito, mga gagawin ninyo at epekto ng mga gagawin n'yo, sa dagdag na kabanatang "Epilogo" ng ikalawang edisyon, na ilalabas upang maipamahagi sa panahon ng pagtatanghal nitong maikling nobelang Tasyo! bilang isang produksyong pang-teatro, sa paraang kikita ng pondo ang mga organisasyong magtatanghal nito.

May nagbabalak nang magsalin ng "Naitagong Habilin ng Pantas" sa Ilocano, Cebuano, pati sa English, at pati sa Pilipino! Oo, mula sa Tagalog na nauunawaan lamang nang ganap sa mga probinsya ng Calabarzon at ng Mimaropa, tungo sa Pilipino na naiintindihan nang husto sa Metro Manila, sa buong Pilipinas at pati ng mga kababayan natin sa abrod. Pati nga siguro sa iba pang wika gaya ng Kastila. Buhay pa nga ang aklat na Tasyo! at ang habilin ng pantas! Di na  ito maaaring mamatay pa sa anumang sunog na magaganap sa ngayon o sa hinaharap! Marami at darami pa ang mga bersyón at mga kopya nito! 

At ang magliliyab lamang na apoy dito ay ang apoy ng diwang maglalagablab sa isip, salita at gawa ng lahat ng mga tunay nang nakaunawa at marami pang makakaunawa.

At sa lahat ng mga talagang makakaunawa sa saysay at tunay na kahulugan mismo ng mensaheng ihinabilin ng pantas, buháy na rin ito at mapapanatili pang buháy sa kamalayan at kalooban ng sambayanan. Nagsimula na itong mabuhay sa diwa at kamalayan ng ating mga kababayan! At habang lumalalim at lumalaganap ito sa ating hanay, ang mahalagang mga aral sa "habilin ng pantas" ay magagamit na natin ito sa ating pursigidong pagbabalik-bayanihan, sa ating sama-samang pagmumuni at paghakbang, para lutasin na nang ganap sa kaibuturan ng personal nating mga kalooban ang nagpapatuloy at lumulubha pang kanser sa ating lipunan, ang panlipunang kanser na siyang pinaksa ng Noli Me Tangere mismo!

Tunay nga, tayong mga apo ng Lemuria at Opira, mga tagpagtaguyod ng diwang isinulong ng dakilang mga lumad sa buong kapuluan, ng Kartilya ng Katipunan, ng Parola ng Napindan, ng Yungib ng Pamitinan, ng Dakilang Kapulungan sa Ilog ng Bitukang Manok, at ng Pagtindig ng Unang Pambansang Pamahalaan ng Haring Bayang Katagalugan sa Gulod ng Banlat, tayong lahat ang magpapatunay na ang dakilang diwa ng Malayang Taga-ilog ay di namatay at hindi na nga mamamatay. Sama-sama tayong muling titindig, at susulong sa pagkakamit ng ating kalayaan at kaginhawahan! 

Magbabalik-bayanihan, magsasanib-lakas and Pilipinas!  Ihahandog natin sa pamayanan ng buong mundo ang kaisahang totoo! 

Naritong muli ang hamon  ng Tasyo! sa likurang pabalat ng aklat:

"Napakasimple nga raw ng hbilin ng napakatagal nang sumulat nito., na tila raw si 'Tasyong Pantas.'   Kung gayon, bakit naman ipiagpalagay na di ito mauunawaan ng kanyang mga kapanahon?  At nakit kaya pinagdududahan pa ng pamagat nitong aklat na tayo na ngayon ang makakaunawa?  Ang tanging sukatan ng sapat na pagkakaunawa ay angkop na pagsasabuhay.  Di lang sa isip o sa salita, kundi sa gawa.  Sa mga ugali't asal ng mga tao ngayon, napakadaling patunayan na di pa talaga natin nauunawaan ang "Habilin ng Pantas."  Mayroon kayang sapat na makakakilala sa halaga nito sa kamalayan ng SangKatauhan sa buong daigdig, at gugugol tuloy ng tiyaga upang ito'y pag-aralan, isabuhay, at ipalaganap?"

Tila mayroon nga, at dumarami pa. At nagawa na nilang magsimula!

-- Ed Aurelio 'Ding' C. Reyes

Calapandayan, Subic, Zambales

Martes, Marso 23, 2010

 


itaas   susunod

 THIS PAGE HAS BEEN VISITED  1966  TIMES SINCE IT WAS UPLOADED ON MARCH 26, 2010.